طلاق خلع و مبارات در فقه اسلامی و حقوق مدنی

در آموزه های اسلامی، طلاق به انواع مختلفی تقسیم شده است. پژوهش حاضر با روش کتابخانه ای به بررسی طلاق خلع و طلاق مبارات در فقه اسلامی و حقوق مدنی پرداخته است. هرگاه زن از شوهر خود متنفر گردد، و خواهان طلاق باشد، این طلاق را طلاق خلع می گویند. طلاق مبارات نیز آن است که هر یک از زوجین از دیگری متنفر و بیزار باشند. بعد از وقوع این دو طلاق، زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند؛ زیرا این طلاق ها از نوع طلاق باین بوده و رابطه زوجیت برداشته می شود. طلاق خلع و مبارات هرکدام صیغه مخصوصی دارند که دیگر صیغه ها جایگزین آن نمی شود. در طلاق خلع و مبارات، علاوه بر شرایط عمومی طلاق، فدیه و کراهت نیز شرط شده است. البته فقهای عامه طلاق مبارات را به صورت مستقل بررسی نکرده اند؛ زیرا آن را نوعی از طلاق خلع می دانند. همچنین از نظر فقهای عامه، طلاق خلع می تواند با الفاظ خلع و با کنایات و قصد و نیت طلاق نیز واقع شود. به علاوه، آن ها طلاق خلع معاطاتی را نیز جایز دانسته، و احکام و شرایط بسیاری را برای طلاق خلع در نظر گرفته اند. در حقوق مدنی ایران تصریح شده که طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر خود می بخشد طلاق بگیرد. به آن مالی که زن به مرد می دهد تا خود را از قید زوجیت مرد رها سازد، فدیه گفته می شود. تفاوت مهم خلع و مبارات نیز در مورد فدیه می باشد؛ زیرا در طلاق خلع مرد می تواند بیش از مهر زن را هم به عنوان فدیه بگیرد. ولی در مبارات، فدیه نمی تواند بیشتر از مقدار مهر باشد. فدیه برای مسلمان باید از چیزهای حلال باشد. همچنین فدیه باید از چیزهای مشخص و معلوم باشد. نکته دیگر آن است که مشهور فقهای امامیه قایل به وجوب پذیرش خلع از ناحیه زوج نبوده، و آن را بر شدت استحباب حمل کرده اند.